Inflacja – budowanie własnego koszyka

Inflacja jest miarą przedstawiającą uśredniony wzrost cen w formie szeregu wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych. Przez „uśredniony” należy rozumieć wzrost cen produktów i usług nabywanych przez przeciętne gospodarstwo domowe. Dlatego też statystyka podawana w mediach (obecnie 15,6%) może bardzo odbiegać od średniego wzrostu wydatków powodowanego wzrostem cen przez indywidualnego konsumenta.

Indeks  Laspeyresa

W Polsce obliczając inflację stosujemy formuła Laspeyresa.  Polega on na wyznaczeniu wskaźnika cen poprzez

Miara ta w zasadzie polega na zestawieniu kosztu obecnie badanego koszyka i koszyka bazowego przy założeniu ilości bazowej.

• cena obserwowana – cena z okresu badanego, dla którego liczymy indeks
• cena podstawowa – cena z okresu bazowego, który stanowi punkt odniesienia do obliczenia indeksu
• ilość podstawowa – ilość z okresu bazowego

Już szybka analiza pozwala na ustalenia kluczowych czynników w metodologii:

• Wysokość wskaźnika będzie zależna od produktów uwzględnionych w koszyku.
• Również poszczególne ilości produktów będą wpływać na stosunkowy ich udział koszyku. Czyli uwzględnienie większej ilości produktu o mniejszym wzroście cen zmniejszy ostateczny wynik.

Wnioskując z powyższych koszyk uśredniony ujęty w kalkulowaniu inflacji na poziomie kraju będzie niewątpliwie odbiegał od koszyka indywidualnego konsumenta. Ponadto jest to miara w dużym stopniu subiektywna, ponieważ cen historycznych nie można zmienić to udział poszczególnych kategorii produktowych w koszyku już tak.

Kolejnym punktem, do którego nie odnosi się inflacja mierzona w ten sposób jest cel środków, które są planowane do wydania. Jeżeli dana osoba odkłada 90% środków aby wybudować dom, to dla niej koszty materiałów i robocizny będą ważniejsze niż struktura na podstawie obecnych wydatków.

Warto jeszcze wspomnieć o formule Fishera, która jest uważana za bardziej skuteczną. Jednak do obliczeń wymaga informacji o wydatkach gospodarstw domowych, które są zdecydowanie trudniejsze do uzyskania niż ceny produktów i usług.

Kalkulowanie inflacji na podstawie koszyka indywidualnego

Dla indywidualnego gospodarstwa domowego ważniejsze od inflacji uśrednionej będzie ustalenie poziomu inflacji odczuwalnej. Czyli tego jak silny jest wzrost cen rzeczywiście nabywanych produktów i usług.

Jedną z metod jest regularne notowanie cen nabywanych produktów i usług, jak również tych które planujemy nabyć w niedalekiej przyszłości – jak mieszkanie i zastosowanie formuły Laspeyresa jak powyżej.

Inną metodą może być pobranie wskaźników cen towarów i usług ze strony stat.gov.pl

Należy wykorzystać wskaźniki z danych kategorii przedstawione w tablicy 2.

Należy skorzystać z danych na jak najbardziej szczegółowych, czyli dla mąki zostanie zastosowany wskaźnik z mąki, zamiast dla żywności ogółem. Tą samą logikę wypada zastosować dla wszystkich produktów.

W analizowanym przykładzie zostaną wykorzystane wskaźniki rok do roku – 07 2021 = 100.

Inflację policzymy następująco:

• Spisanie wydatków po produktach za miesiąc lipiec oraz ustalenie poszczególnych udziałów danych wydatków.

• Przypisanie właściwej kategorii oraz wyszukanie właściwego wskaźnika. Sam wskaźnik powinien również zostać przekształcony do wartości określającej procentowy poziom wzrostu cen.

• Do policzenia ostatecznej wartości inflacji można posłużyć się formuła suma.iloczynów, która sumuje iloczyny wartości z podanych tabel.

Jak widać w wykorzystanym przykładzie inflacja wyniosła ponad 20%. Można również zauważyć duże rozbieżności pomiędzy kategoriami i osoba, która spożywa więcej warzyw i jednocześnie korzysta z komunikacji miejskiej odczuje zupełnie inny wzrost cen.